ทิศเหนือไม่ได้อยู่บนฟ้า

โลกไม่ได้ต้องการเฉพาะคนฉลาด แต่โลกยังต้องการคนที่รู้ว่าตัวเองไม่รู้และคนที่ยอมรับว่าตัวเองเข้าใจผิด คนมักจะมี motivated reasoning คือ ตั้งใจชนะมันไปทุกเวที ทำทุกอย่างได้ด้วยแรงจูงใจรวมถึงการบิดเบือน ป้องกันความคิดที่ซ่อนเร้น มันเข้าข่าย Pet Theory ทฤษฎี “ที่โปรดปราน” ประมาณหมาแมวที่เรารักเราก็มีเหตุผลความชอบส่วนตัวที่จะดูแลมันอย่างดี ใครอย่ามาแหยม ซึ่งก็คือการอุ้มชูความคิด หาเรื่องราวมาสนับสนุนสิ่งที่ตัวเองเชื่อว่าถูก (แบบไม่ลืมหูลืมตา) จึงมักเห็นว่าคนอื่นไม่เข้าท่า ประหลาด แต่กลับมองไม่เห็นปัญหาในความคิดตัวเอง ต่อให้มีข้อมูลความจริงมายืนยัน ต่อให้รู้ว่าตัวเองเข้าใจผิดก็จะไม่ยอมรับ

Julia Galef ได้พูดไว้ใน TEDxPSU หัวข้อ “Why you think you’re right - even if you’re wrong?” “ทำไมเราถึงคิดว่าเราถูก ทั้งที่เราผิด” โดยเธอสรุปว่ามันมีคนประเภทที่มีความคิดแบบทหาร (soldier mindset) ที่มี motivated reasoning มีความต้องการให้ความคิดตัวเองถูกและความคิดคนอื่นผิด ซึ่งพวกนี้มีความกลัวเป็นแรงขับ ต้องการความเป็นพวกพ้อง (tribalism) เพื่อตอกย้ำว่า “พวกมากต้องลากกันไป” ห้ามใครแหกคอก คนแบบนี้อันตรายมาก ไม่สร้างสรรค์ สร้างความเสียหาย ก่อให้เกิดความอยุติธรรมมาแล้วมากมาย โลกนี้มีพวกนี้มากๆเข้าจะอันตรายมาก ด้วยความกลัวแบบไร้ปัญญาจะหาความจริงนี่จะทำให้เกิดอารมณ์ the end justifies the means คือวิธีไหน (ไร้จริยธรรม)ก็ได้ ขอให้บรรลุผลที่ต้องการ น่ากลัวมากที่สุด 

Galef จึงนำเสนอความคิดแบบนักสังเกตการณ์ (scout mindset) คือ ไม่ต้องอยากชนะหรือแพ้ แต่มองสิ่งต่างๆ ตามที่มันเป็น เข้าใจเงื่อนไขหรือบริบทให้ดี มองให้ชัดให้จริง มุ่งแสวงหาข้อมูลตามจริงเพื่อประกอบการตัดสินใจ และไม่เกี่ยงกับความเข้าใจผิด ตรงกันข้ามจะดีใจเมื่อเห็นข้อบกพร่อง จะได้เรียนรู้เพิ่ม 

อันนี้ขึ้นกับว่าเราอยากเป็นคนที่ปกป้องความเชื่อของตัวเอง

หรืออยากที่จะเห็นโลกในแบบที่เป็นจริงๆ

คนเราไม่ได้ “รู้ทุกอย่าง” และ “ถูกทุกครั้ง”

เราเลือกได้ที่จะไม่รับรู้ ยึดความเชื่อต่อไป

...ซึ่งคนอื่นรอบข้างเดือดร้อนแน่นอน สถานะการณ์จะยุ่งเหยิงไม่รู้จบ

กับ...สละความเชื่อและความคิดของเราที่เคยมีทิ้งไป

เพื่อมุมมองที่ถูกต้องเป็นจริงมากขึ้น